Zewnętrzne ogrodzenie zakładu „Stacheldrahtzaun”
W czasie wojny cały obszar HASAG-u Apparatebau był otoczony betonowym ogrodzeniem, zwieńczonym drutem kolczastym oraz siedmioma wieżami wartowniczymi, które były zlokalizowane w każdym z rogów przy ogrodzeniu. Dzięki zachowanemu do dzisiaj całkiem sporej długości betonowemu ogrodzeniu możemy wyobrazić sobie, jak duże tereny zostały włączone do zakładów i obozu. Ogrodzenie zakładów jest przykładem klasycznej, niemieckiej konstrukcji, występującej na terenach przemysłowych, obozów pracy czy obozów koncentracyjnych. Analogiczne konstrukcje tego typu ogrodzenia możemy zobaczyć m.in. w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Ogrodzenie było zbudowane z betonowych, zbrojonych słupów o wysokości ok. 3 metrów, pomiędzy którymi wsuwano dziesięć betonowych płyt, często wzmacnianych cegłami w środku. Całość ogrodzenia była zwieńczona drutem kolczastym, który był przymocowany i opleciony drutem wychodzącym z czterech otworów umieszczonych na zakrzywieniu betonowego słupa. Niestety po tylu latach, w wyniku modernizacji oraz przesuwania ogrodzenia w związku z budową wiaduktu, niektóre odcinki ogrodzenia po stronie wschodniej nie zachowały się, bądź są zdewastowane, a po drucie kolczastym pozostały tylko wspomnienia. Najlepiej zachowanym do naszych czasów odcinkiem pozostał ten znajdujący się po południowej stronie zakładów. Jest tam również najwięcej reliktów drutu kolczastego.
Betonowe ogrodzenie od strony północnej na fotografii z lat 50-tych. Zbiory E. Nowackiej-Kielarskiej.
Fragment północnego ogrodzenia, stan na luty 2024 r. Fot. M. Bocian
Fot. M. Bocian
Zbliżenie na słup północnego ogrodzenia. Fot. M. Bocian
Jeden z najbardziej zniszczonych fragmentów, znajdujący się po wschodniej stronie zakładu. Fot. M. Bocian
Fragment południowego odcinka. Jeden z nielicznych, na którym zachowało się najwięcej pozostałości po drucie kolczastym. Fot. M. Bocian
Fot. M. Bocian
Fot. M. Bocian
Jeden z trzech zachowanych betonowych słupów oświetleniowych, znajdujący się przy ogrodzeniu. Fot. M. Bocian
Skrawek zachodniego ogrodzenia. Fot. M. Bocian
Opracował: K. Langier