Niemieckie betonowe schrony wartownicze „Einzelschutzraum”
W związku z tym, że w czasie wojny zakład pełnił strategiczną funkcję, to oprócz podziemnych schronów przeciwlotniczych, był on również ufortyfikowany w jednoosobowe, betonowe schrony wartownicze niewielkich rozmiarów. Pomimo upływu 79 lat od zakończenia wojny, do obecnych czasów na terenie HASAG Peltzery zachowały się dwa tego typu betonowe obiekty.
Jednosobowe schrony wartownicze produkowano w wielu odmianach. Jedną z najbardziej charakterystycznych na terenach Generalnego Gubernatorstwa była ta prezentowana na zdjęciach. Składała się ona z trzech oddzielnych elementów: korpusu z dwiema małymi szczelinami służącymi do obserwacji, płaskiego dachu , oraz betonowych bądź stalowych włazów. Tego typu schrony były masowo produkowanymi obiektami w fabrykach betonu
w III Rzeszy w latach 1939-1945.
Schrony umieszczano najczęściej w okolicach wjazdów na tereny zakładów przemysłowych o znaczeniu strategicznym oraz wzdłuż linii kolejowych (zachowane obiekty były najpewniej ulokowane wzdłuż torów po zachodniej stronie fabryki). Jeszcze do 2016 roku na jednym z zakładowych placów można było odnaleźć 5 betonowych schronów w różnym stanie zachowania. Niestety zostały one wywiezione wraz z gruzem wyburzonego budynku w niewiadome miejsce. Obecnie los ostatnich dwóch obiektów jest raczej przesądzony. Zostały one przeniesione poza teren fabryki i stały się ofiarami dewastacji oraz deponowania licznych śmieci w ich wnętrzu.
Archiwalne zdjęcie z lat 50-tych przedstawiające główny wjazd na teren zakładów. Za kolumna można dostrzec schron wartowniczy.
Schrony i teren wokół nich, stan na luty 2024r.
Opracował K.Langier.
Na podstawie: Michael Foedrowitz: Einmannbunker; Splitterschutzbauten und Brandwachenstände; Motorbuch Verlag Stuttgart; 2007.
Zdjęcia: M.Bocian, K.Langier.